Indonezja – jedzenie, ceny i kilka porad praktycznych

Z początku Indonezja zaskoczyła nas mało wyrafinowaną i bardzo monotonną kuchnią – przynajmniej do czasu, gdy dotarłyśmy na Bali i Lombok - tamtejsze jedzenie jest dużo bardziej różnorodne niż na Sumatrze i Jawie.  Wszędzie jednak podstawę wyżywienia stanowią trzy potrawy – nasi goreng, mie goreng i gado-gado.  Nasi goreng to ryż smażony z nielicznymi warzywami i dużą ilością przypraw.  Bardzo aromatyczny, zazwyczaj ostry, ale dosyć nużący, gdy je się go trzy razy dziennie (jest on też daniem śniadaniowym). Mie goreng to ta sama potrawa, w której ryż zostaje zastąpiony kluskami. W prowincjonalnych częściach Sumatry zamiana nasi goreng na mie goreng jest jedynym urozmaiceniem kuchni.  Trzecia narodowa potrawa to gado – gado, sałatka z gotowanych warzyw, z jajkiem, soją i sosem.  Wariacji sosu są tysiące, dlatego gado – gado za każdym razem smakuje inaczej. Do nasi i mie goreng w wersji spezial dostać można smażone jajko, kurczaka lub krewetki. Standardowo jednak, potrawy te występują bez dodatków mięsnych, zawsze jednak towarzyszą im chrupki. Różnego rodzaju chipsy i prażynki są zresztą narodową obsesją Indonezyjczyków.  Do każdego ryżu, dokładane są krewetkowe prażynki z tapioki, a czasami również mocno pikantne chipsy z kasawy.  W warungach (lokalna knajpka z kilkoma plastikowymi stolikami) chipsy stoją w wielkich słojach popakowane w małe torebeczki i stanowią obowiązkowy element posiłku.  Na straganach przydrożnych może zabraknąć wody do picia, ale z pewnością można będzie w nich nabyć dziesięć rodzajów prażynek. 

Wszystkie worki na straganie wypełnione są chipsami

Inne popularne dania to kurczakowe sataye, czyli malutkie szaszłyczki podawane z sosem z orzeszków ziemnych, czasami również ze zmielonym ryżem.  Można również spotkać satay z bawołu, wołowiny, wieprzowiny (na Lomboku) i podrobów.  Soto to zupa, bulion podawany albo z kurczakiem albo kulkami rybnymi.  Smażony kurczak (ayam goreng) w typie KFC jest obok sataya najpopularniejszą przekąską. 

Nasi goreng

W całej Indonezji można spotkać tzw. „bary z Padang”.  Serwowane w nich potrawy wywodzą się - jak sama nazwa wskazuje - z miasta Padang na Sumatrze, ale skosztować ich można nawet na Lombok.  Charakteryzują się one tym, że przy wejściu, na ladzie, stoją ułożone w piramidy misy z jedzeniem.  Klient dostaje talerz, na którym już znajduje się ugotowany ryż i nakłada sobie na niego to, na co ma ochotę.  Wybór zazwyczaj jest duży.  Kurczak na 3 sposoby, jajka w różnych sosach, ryby z przewagą rybich głów, soja i tofu w różnych postaciach.  Wszystko raczej pikantne, smaczne, ale niestety zimne.  Dania z Padang przygotowuje się rano i następnie stoją one na ladzie godzinami, czasami w pełnym słońcu.  Nie podgrzewa się ich, co jest dla nas dosyć nieprzyjemne.  Czasami też, patrząc na ryby prażące się godzinami w pełnym słońcu, zastanawiamy się, jak to możliwe, że jeszcze nie spotkałyśmy nikogo kto by się poważnie struł.  Widać, ostre przyprawy w dużej ilości robią swoje. 

Na Bali i Lombok kuchnia w dużo większej mierze opiera się na rybach i owocach morza, aczkolwiek nie są one tak powszechne jak można by się spodziewać.  Nadal króluje tu nasi goreng, aczkolwiek zazwyczaj z krewetkami.  Cumi – Cumi to kalmary w pikantnym sosie podawane z ryżem, jedna z balijskich specjalności.  Zarówno na Bali, jak i na Lombok, można jednak zjeść stek z tuńczyka, marlina czy barakudy, a nawet homara, jeśli ktoś ma takie życzenie.  Czasami też, można spotkać danie z curry, przypominające jednak bardziej indyjski niż tajski wariant tej potrawy oraz nasi campur – ryż z jajkiem, kurczakiem, kilkoma rodzajami warzyw i… obowiązkowymi prażynkami. Oczywiście, zarówno na Bali jak i na Lomboku, knajpy dla turystów serwują pizzę, spaghetti i kotlety schabowe (jedyne miejsca gdzie można zjeść wieprzowinę). 

Nasi campur w wersji eleganckiej

Indonezja jest natomiast prawdziwym rajem dla wielbicieli owoców egzotycznych.  Można tu spróbować wszystkich gatunków, o których już wcześniej pisałyśmy (mangustynki, duriany, rambutany, liczi, longany; o mango, melonach, jabłkach i wielu innych nawet nie wspominając).  Ostatnio poznałyśmy trzy nowe, każdy na swój sposób niepowtarzalny. 

Snake fruit czyli wężowy owoc, nazwę zawdzięcza skórce, twardej, cienkiej i o wzorze przypominającym skórę węża.  W środku znajdują się zazwyczaj trzy – cztery cząstki, każda twarda, o konsystencji niedojrzałego orzecha, bardzo chrupkie i słodkie. 

Custard apple (szukałyśmy długo polskiego odpowiednika angielskiego słowo custard.  W polskiej wikipedii figuruje jako… custard.  Jest to jajeczny krem deserowy, coś pomiędzy waniliowym budyniem, a koglem moglem; bardzo popularny w Azji - połowa herbatników i ciasteczek jest o smaku custardowym). Czytałyśmy o tym owocu i zwiedzione nazwą szukałyśmy czegoś podobnego do lobo czy czempiona :-). Z prawdziwym jabłkiem custard apple nie ma jednak nic wspólnego.  W środku „pancernej” skórki znajduje się budyniowy miąższ z zatopionymi w nim czarnymi pesteczkami.  Zgodnie z nazwą, jest on bardzo słodki, puddingowy, lekko waniliowy – cudny.  Rozkosz dla podniebienia.

Drzewny pomidor, bardziej właściwie zwany tamarello.  W przekroju rzeczywiście wygląda i smakuje jak… słodko – kwaśny pomidor.  Bardzo ciekawe połączenie smaku warzywnego z owocowym.  

Indonezja jest krajem trochę droższym od reszty odwiedzonych przez nas państw Azji Południowo – Wschodniej. Ceny rosną wraz z przesuwaniem się na południe.  Sumatra jest najtańsza, Jawa droższa, Bali bardzo drogie, a rekordy cenowego padają na Lomboku.  Na Bali i Lombok trzeba też przygotować się na targowanie, oszukiwanie przy wydawaniu reszty i permanentne zawyżanie cen nawet o kilkaset procent. 

Jedzenie – posiłek w warungu to wydatek od 1,5 usd w górę.  Standardowa cena smażonego ryżu lub makaronu to właśnie 1,5 usd, gdy dodamy do tego kawałki ryby lub kurczaka, wzrośnie o kolejnego dolara.  Lunch w knajpce z jedzeniem z Padang to ok. 3 usd na głowę.  Przeciętny posiłek w restauracji dla turystów będzie kosztował od 3 do 10 usd, w zależności od tego czy weźmiemy danie lokalne (tańsze) czy danie kuchni europejskiej (droższe).  Stek z tuńczyka, barakudy, marlina – od 4 usd do 9 usd w zależności od miejsca (za 4 w Padangbai na wschodzie Bali, za 8 i więcej w Kucie).  Homar na Lomboku – 35 usd. 

Picie – kawa i herbata – 0,5 – 0,8 usd.  Napoje typu coca-cola – 1 usd.  Butelka wody 0,6 usd.  Piwo drogie!!  3 usd za butelkę 0,6 litra.  Cena ta sama w sklepie i w knajpie, jedynie w restauracjach dla turystów na Bali jest jeszcze drożej.  Poza barami i sklepami na Bali (Kuta i Ubud) wina i mocnych alkoholi nie widziałyśmy. 

Hotele – od 8 do 20 usd za dwójkę.  W Kucie co najmniej 50% drożej.  Na całym Bali pokoje za 8 usd stanowią raczej rzadkość.  Poza Jakartą nie widziałyśmy także nigdzie opcji spania w dormach.  Jakość budżetowych hoteli bywa przeróżna - od zatęchłych nor do ładnych, miłych, słonecznych pokoi urządzonych ze smakiem.  Najtańsze hotele często zamiast prysznica oferują balię z wodą, w której można się umyć, polewając się za pomocą dołączonego wiaderka.  Na Sumatrze kucana toaleta jest standardem, ale zdarzają się też łazienki z sedesami. 

Transport – bilet autobusowy na trasie ok. 300 km – 15 – 18 usd (w tę cenę często jest wliczony prom, czasami obiad). Przejazd busikiem zwanym bemo, będącym najtańszym środkiem transportu w miastach, na Bali i Lomboku oraz na niedużych odległościach między miastami – 0,2-0,5 usd.  Autobus turystyczne na Bali – 5-10 usd w zależności od odległości.  Godną polecenia agencją turystyczną, sprzedającą m.in. bilety na autobusy i promy jest PERAMA. Wynajęcie skutera na cały dzień kosztuje 6 usd plus paliwo. Uwaga !!!– trzeba mieć międzynarodowe prawo jazdy, dokumenty i kask, jak również ważny bilet z parku krajobrazowego, jeżeli przebywa się na jego terenie. Ulubionym zajęciem policji na Bali jest zatrzymywanie białych na skuterach i ściąganie z nich łapówek - bo trudno nazwać mandatem negocjowalną kwotę, która policjant zabiera do kieszeni. Nie ma co liczyć na pokwitowanie, jak również gwarancję, że patrol stojący 3 km dalej nie wlepi nam kolejnej kary.  Dla nas wynajęcie skutera było najdroższym środkiem transportu na Bali, ponieważ do ceny 6 usd za wynajem musiałyśmy doliczyć ponad 20 usd za „mandat”. Inna sprawa, że płaciłyśmy za swoją głupotę, ponieważ wiedziałyśmy o obowiązku posiadania międzynarodowego prawa jazdy, i pomimo tego, że go nie miałyśmy, wsiadłyśmy na skuter, licząc na szczęście.